13:35 Köl skripkaçysy / hekaýa | |
 Exclusive KÖL SKRIPKAÇYSY Bir wakanyň syryny çöşlemek üçin sabryny iýip, onuň käsesinden daşýan suwy içmeli bolýar. Ýüregi atygsap duran daýhan her gün guşluk mahaly kölüň kenaryna gelip, bir sagatlap ýaltanman-ýadaman skripka çalyp gidýän nätanyş ýigdiň hemmeden saklaýan dyrnak ýalyjak ünjüsiniň sebäbini öwrenip biljekdi, emma başda gep gatasy gelse-de, soňlugy bilen diňe sazyndan keýp aldy ýördi. Skripkaçy kölüň içinde balyk barmy-ýokmy, ondan bihabardy. Dogrusy, özümiňem habarym ýok. Sazyny diňleseň-ä, bagryň girýan, hünübirýan zarynlabermeli. Daýhan güneş-guşluk diýmän, gyş diýmän, haçan görseň kölüň kenaryndaky topragyna kätmenini urup, her gezeginde-de maňlaýynda bir damja derini artdyryp ýör. Arasynda derini süpürip, gözlerini ýumýar-da, sazyň keýpine meýmireýär. Ýaşlygynyň köllerinde kürek çekmäge başlaýar. O wagtlar kölüň ady Ýekeköldi. Soň ýekesi gidip, kölüň bir özi galdy. Kakasy Merethan bu jelegaýda ýerleşýän obalaryň çeträginde satylan bir köne öýi aldy. Şäherden ýadap, şu ýere göçdi. Şeýdibem bu ýerde önüp-ösen daýhanyň saz arzuwy ýer bilen ýegsan boldy. Biygtyýar başlan daýhançylygyny soňam taşlap bilmedi. Eline saz guralyna derek pil bilen kätmen aldy. Ýetginjek mahaly balygam tutjak boldy, ýöne aňyrsyna göz ýetmeýän kölde diňe soguljanyň janyny suwa oklany galdy. Gaýyga münüp ortaraga süýşdi. Kükreginde bir zadyň zarbasyny duýan köl, ikiýana çaýkanyp, gaýyk bilen ýolagçysyny tersine düňderdi. Oglanam suwasty soltanlygyna tarap ýelken açdy. Ne täsin, ne gözel, kaşaň köşk, suw perileri, elleri ujy ýiti owadan çarşakly ýarym adamlar... Merethan bilen gürleşenimde ogluny ýere werziş etjegini aýdypdy. Sebäbi barada kelam agyz dil ýarmandy. Başarjaň, gaýratly kaka sen-men ýok, göçdi-de oturyberdi. Oň bilen bir edarada işläpdik. Meniň orunbasarymdy. Bize-de bir ýer tap diýemde, ozalam senden bizar aslynda, ýöne gelseň bile gözläýeris diýdi. Ýylgyryp goýupdym. skripkaçy Ýene bir gün elime skripkamy alyp, bar işimi taşladym-da (aslynda işim ýok), kölüň joşgunyna tomaşa etmek üçin sakasyna bardym. Kenar bilen köl örän oňat düşünişýärdi, suw bilen topragyň sazlaşygy çalýan sazyma asuda äheň goşýardy. Ynha, muňa-da sungat diýilýär. Meni uzakdan giň şlýapaly bir daýhan synlaýar. Görseň, şol ýa-ha sazy söýýändir, ýa-da maňa sögýändir. Işi bolsun-bolmasyn, çalyp başlaýanam welin, az salym kätmenine dynç berip, soň ýene-de işi bilen bolýar. Bir syrym bar, häzir aýtsam, ol eýýäm syr bolmaz. Ýöne biraz gyrasyndan dadyraýyn: her gezek saz çalanymda, ýok ýerden şemal öwüsýär-de, kölde gom döredýär. Şeýde-şeýde suwy köpelýän köl, gark etmezlik üçin meni hem her gezek tolkunlary bilen üç ädim yza süýşürýär. daýhan Ikide-bir gelip, nämäň sazyny çalýarka bü?! Diňlemezçe däl. Bir zady-ha ýatladýar maňa! Tarp-tarp-tarp. Owranman geçenler, haçan gatap ýetişdiňiz. Anna traktorçy gowy sürmändir öýdýän. Lokga-lokga harsaň kesekler, bulara sered-ä bir. Ol hemişe-de şeýdýär, menden saňa barynça. Azalyň könelipdir diýsemem, gulak asanok. Yzyndanam özüm kösenip ýörmeli. Ana ýene jygyldadyp başlady olam, ne azary diýsene. Ýat-da öýüňde hezil edip, ýan taşla-da... Gowy eşidilenok welin, arany açypdyryn ep-esli. Ýa ol daşlaşypdyr. Mali Guldiniň sazyna çalym edýär, ýok, Erdi Anguly ýa-da Urba Ber ýa... kim bolanda näme işim bar diýsene. Azary ýetmesin maňa, bolany şol. Topragy ursaň – bereket berjekmiş, al onda, gürp-tarp-dürp... Gutarman geçdi bu meýdan, giňäp barýan ýaly göwnüme. Azajyk saz diňläýin, dynç alaýyn, soň işlärin, maýrylyp ýene... ...Skripkaçynam tanaýan ekenim. Ol Merethanyň goňşusynyň ogly. Olara birki gezek baramda gözüm ilipdi, höwesekligine. Oglan-oglanjykdy o mahallar. Ulalyp ýetişipdir, elindäki guralam. Ol ikisi birini-birini örän oňat tanaýar. Kän oýnandyrlar bular köçede bileje. Elbetde ata-enesiniň aladasy çagalaryna görnetin täsir edýär. Bu iki oglanjygam ozalkysy ýaly bolsalar, uzak daşlaşyp durman, belki arasynda iş gurallaryny çalşyp görerdiler. Merethan meniň haýyşymy ýykman, jaý tapyp beripdi. Göçüp barýanlaryň birinden arzanjak satyn alyp galdym. Ýöne özüniňkisi ýaly köle ýakyn däldi, beýleki kenarynyň günbatar tarapynda. Erbedem bolmady, şäherden has uzakda. Men o jaýa ýazda barýan, dört-bäş aý şo ýerde ýaşaýan. Dynç günleri. Häzir adatdan daşary ýagdaý döredi, güýzde, özem hepdäň ortasynda barýan. Geçen dynç birki köwşüm galypdyr, hemem maşynymyň çalyşmaly diýip goýan tekerlerim. Şularam bir täzeden tanyşdyraýyn bar bolsalar diýdim içimden. skripkaçy we daýhan Eýýäm salam-helik alşan ýaly-la bular. Aralary-ha daş, nämäň gürrüňini edýärler. Daýhan iki eli bilen topragy yşarat edip, ýere seredýär. Skripkaçy bolsa, kemençesi bilen köli görkezip: «Sered-ä bu joşguna!» diýýär. Daýhan töweregine göz aýlap, maňlaý derini süpürýär-de, giň etekli başgabyny düzedýär. Yzyndanam skripkaça sag elini uzadyp: «Men bu köle senden has belet!» diýip gaharlanýar. Olam daýhana: «Haçan gelsem-de seň şu ýerde aryň köýen ýaly ýeri urup durşuň! Bitýän zat göremok henize çenli!» diýen bolýar-da, sazyny dowam edýär. ...Ol ikisi aslynda hiç-hili gep alyşmandylar, bir-birine ünsem bermediler. Diňe alysdaky hereketlerinden çen tutsaň şony diýýän ýalydylar. Ýekeje minut... Nirede galypdyk? Dogry, olaryň näme edýänini aňşyryp bilmän, biri-birlerini unudan bu çagalyk dostlaryň deňinden geçip gitdim-de, öýde ýatdan çykaryp gaýdan zatlarymy alyp, gyssanmaç kölden daşlaşdym. Ýöne kölüň suwy yzymdan galmaýan ýaly, meni yzarlap gelýär. Göwnüme, daýhanam daşlaşyp barýana meňzeş. skripkaçy we daýhan we men Şol gije bir düýş gördüm. Skripkaçy bilen daýhan pişelerini çalşypdyrlar. Belki, işlerini diýsem has dogry boljak. Gulagymda üýtgeşik ýakymly saz ýaňlanýar, meýdany gül basypdyr. Ikisi biri-birini tanapdyrlar. Gürleşip durlar. Skripkaçy öň diplomat bolandygyny aýdýar, daýhanam ozal ýurist bolupmyş. Menem salam berýän, eşidenoklar, görenoklaram. Şol wagt ýere dürtülip goýlan pili alyp, aýlap-aýlap köle zyňyp goýberýän, yzyndanam skripkany alyp, kemençesini süýkäp başlaýan. Şonda-da görenoklar. Birdenem hersi bir gulagyma bir zatlar pyşyrdaýar, nämedigini bilmän oýanýan. Turup, kellämde bir zatlary agdar-düňder etdim, soňam ýaňkylaryň näme aýtjak bolanlaryna düşündim. Aradan üç-dört aý dagy geçdi. Işde otyrkam köle gidip bu ikisini görmegi ýüregime düwdüm. Ýüregimde çalaja täze tirpildi dörän ýaly boldy. Ertesi guşluk wagty ýol ugruna sowlup, skripkaçy bilen daýhanyň her birine kofe aldym. Özüme-de. Söhbet edip göresim geldi olar bilen. Şäheriň eteginde (belki kenarynda diýmelidir?) üýtgeşik peýzaža gözüm düşdi. Kölüň suwy joşup, şähere golaýlapdyr. Hiç zady piňine almaýan ýaly, seri sämän skripkaçy hasam joşup çalyp dur. Suw topukdan agyp, sazyň joşguny bilen barha köpelip, dyza ýetip barýar. Daýhan bolsa, şähere golaý gelendiginem bilmän, kätmen bilen ýeri ary köýen dek urup dur. Maňlaý derinem süpürip ýetişýär arasynda. Men näme etdim?! Ulagymdan düşdüm-de, ýanlaryna baryp, hersine kofelerini uzatdym. Meni ýene-de görmediler. Zeleli ýok, barybir men olary görýän. Öz kofemi alyp, ulagymyň üstüne çykdym. Ilki bilen ysyndan dadyp, hü-üp edip, bir owurt içdim. Dünýäni depeden synlasaň hezil eken. Kofemiň gapdalyndan keýp edip ýaňkylaryň bolşuna tomaşa kyldym. © Seýran OTUZOW | |
|
| |
| Ähli teswirler: 11 | |
1
1
0
| |
