15:31 "Näler görünere" ser salsañ | |
 “NÄLER GÖRÜNERE” SER SALSAŇ Halk arasynda şygryýet äleminiň täji, edebiýat meýdanynyň zümerret daşy, söz mülküniň oragyny oran, Gündogaryň akuldary, özüni diňe özüne deňäp bolýan Magtymguly Pyragy barada birnäçe rowaýatlar we legendalar saklanyp galypdyr. Şeýle kitaplaryň biri-de şahyryň 250 ýyllygynyň hormatyna “Ylym” neşirýaty tarapyndan 1983-nji ýylda “Magtymguly hakynda rowýatlar we legendalar” ady bilen çykaryldy. Şol kitapçanyň 158-nji sahypasynda berlen rowaýaty tutuşlygna bermegi makul bildik. Şahyr ölmezinden öň ýanynda “Näler görüner” atly şygryny ýazýar. Onda şahyryň optimizmi, durmuşa ýaşaýşa teşneligi beýan edilýär: “Magtymguly hassalap ölüm ýassygynda ýatyrka, töwereginde üýşüp oturan adamlara garap: -Meni bir usul bilen daşaryk çykaryň diýýär. Şahyryň dostlary, hossarlary onuň goltugyna girip emaý bilen daşaryk çykarýarlar. Şonda Magtymguly daş işikde öýe arkasyny berip oturýar. Onuň oturan ýerinden seri dumanlap duran gojaman daglar, ulgam-ulgam jülgeler, beýikli pesli baýyrlar, geçitler we ummasyz tekizlikler görünýär. Şahyr bir meýdan garap durandan soň: Seýl edeliň bu jahana, Jahanda näler görüner, Isgender Jemşit saldyran , Beýik binalar görüner. Diýip başlaýan “näler görüner goşgusyny aýdanmyş. Soňra Magtymguly: - Meni indi öýe salyň – diýipdir. Magtymgulyny öýe salyp ony deň duşlary ýerinde rahat ýatyranmyşlar. Şondan soň şahyr tiz jan berenmiş” Biz şahyryň bu şygryny köp ýyllardan bäri öwran-öwran okap gelýäris. Şu şygryň üsti bilen şahyr bize nämäni ýaňzytjak bolduka. ? Birinji bendiň üçünji setirindäki Isgender jemşit sözi biziň ünsümizi özüne çekdi. Binalar öňem soňam saldyrylypdyr. Belki bu sözleriň ebjet hasabyny çykarmak gerekdir. Şu jähtden sözleriň ebjest hasabyndaky san belgilerini goýduk we jemledik: I(10)+s(500)+g(100)+e(1)+n(50)+d(4)+e(1)+r(200)=866 Jemşit sözi arap grafikasynda Jemşid görnüşinde berilýär. Şonuň üçin Jemşid görnüşini aldyk: J(2)+e(1)+m(40)+ş(300)+i(10)+d(4)=357 866+357=1223 Bu san belgisini A.Meredow we S.Ahallynyň “Türkmen edebiýatynyň sözlügi” kitabyndaky jedwel arkaly milady hasabyna öwürdik. 1223-1223/33+621.54=1223-37.06+621.54=11.8594+621.54=1807.48 Şeýlelikde "Näler görünere" ser salsañ, hezreti Magtymguly atamyz 1807-nji ýylda 1 aradan çykan bolýar. Onda Magtymguly atamyzyñ doglan ýyly barada näme aýdyp bolarka?! Kakam baba Nejebaly çalasowat bolsa-da, Magtymgulynyñ 1926-njy ýylda çap edilen diwanyndaky goşgularynyñ hemmesini ýatdan bilýärdi. Şahyra, onuñ öwrenen döwrüne, döredijiligine degişli birnäçe rowaýaty aýdyp bererdi. Sebäbi Magtymgulhnyñ dogany Ýarydan gaýdan neberesi Musaahun - ol 1929-njy ýylda Çendirde aradan çykan Ýartygala obasynda gonambaşy) bilen köp söhbetdeś bolan Musaahunyñ at dakylany Ata işanlar bilen obadaş. Kakamyñ aýdan, ýadymyzda galan gürrúñleize esaslanmak bilen okyjylaryñ ünsüni şu gośgy setirlerine çekýäris. Magtymguly üç müñ üç ýüzi dursun, Dört müñ dört ýüz kyrk dört sapasyn sürsün, Her kim ussat bolsa jogabyn bersin, Dört dalyñ bir züdedigi bilinmez. Bu goşgy setirlerindäki 4444-den 3300-i aýyrsak 1144 emele gelýär. Bu sany hem ýokary jedwel hasabyna salýarys. 1144-1144/33+621.54=1144-34.66+621.54=1109.39+621.54=1730.88 Ýokarky setirlerden çen tutsañ hezreti Magtymguly atamyz 1730-njy ýylda doglan bolýar. Özi hem şu şygry 23 ýaşynda (4 dal+4+4+4+4+z+7=23) ýaşapdyr diýmek bolýar. 2018 ý. "Ylahydan paý, Pyragy, Ýokdur saña taý, Pyagy" kitabyndan © Seýdaly BABAÝEW, şahyr, "Magtymguly Pyragy" medalynyñ eýesi | |
|
| |
| Ähli teswirler: 1 | |
|
| |
