19-njy asyryň ahyrynyň, 20-nji asyryň başynyň internetde goýlan fotosuratlarynda esasy ünsüňi çekýän zat, bize geçen asyryň 80-nji ýyllarynda taryhy okadanlarynda, şo döwrüň okuw kitaplarynda şol suratlardaky döwürlerde yzagalak, köre-kör düşünjeli adamlaryň: “Eger-de suratyň alynsa/çekilse, oňa o dünýäde jan bergiň emele gelýärmiş” diýen ynançdan şeýlebir elheder alandyklaryny ýazýardylar. Şol sebäpdenem şol döwrüň adamlary surata düşmekdenem, öz suratlarynyň çekilmegindenem kes-kelläm boýun gaçyrypmyşlar. Elbetde yslam dininde ynsanyň keşbini çekmeklige gadaganlygyň bardygyny okapdym. Ýöne şol köne suratlary görýäň welin, diňe şo döwrüň türkmenleriniň däl, eýsem, Buharada, Hywada, Taşkentde, Owganda, Eýranda we ş.m. din hadymlarynyňam, emeldarlaryňam, ýönekeý adamlaryňam, derwüşleriňem, aýal-gyzlaryňam surata höwesek düşendikleri hakynda pikir döreýär. Bir ýerde hatda şo wagtlardaky eýran şasynyň haremhanasyndaky aýallarynyňam suratlaryny gördüm. Umuman, “taryh” diýilýän zat juda tapmaçaly zad-aý :-).
Ýöne Hallyşirin ýeňňemiz, gulagy göründen pahyryň, gaty bet ýeňňe bolan bolmaly. Ýene bir suraty bar, şo saýtda, seretseňiz salgysy: https://ic.pics.livejournal.com/humus....nal.jpg Elini bykyna goýup durşy, egin-başy, şaý-sepleri, fiziognomika laýyklykda gedemlige ýakyn gypynçsyz bakyşy, jebis gysylan dodaklary... Umuman bu ýeňňe ilkinji türkmen fotomodeli. Özüni fotoapparatyň öňünde şeýlebir arkaýyn duýýar welin, göwnüňe bolmasa, ol günde üç wagtyna podiumda fotosessiýa gatnaşyp ýören ýaly. Aýdaýyn: Gülenim-de ýokdur, bilenim-de. Diňe fakt konstatirleýändirin.
Serdar kaka. şo ýokarky surat Bäşim Nuraly tapgyryndan soňky gelen tapgyr suratçylara degişli. özem çen etdim Ýakup Annanurow bolaýmasa diýip.... çenimem onuň aşakda goýan goly 90%-e çenli berkitdi. "Annanurow" diýen ýaly "A"-ly gol gidýär. soň internetden Annanurowyň suratlary gözletdim. kä bir suratlarda edil ýokardaky ýaly keseleýin çekilen gol gabat gelýär. bu hem çakymy 95%-e göterdi. iň soňunda ýaşuly Ýakup Annanuruň ussahanasynda molbertiň başyndaky suratyna gabat geldim we...
we... 100% belli boldy. ol iş Ýakup Annanuryň işi. özem gaty bir uly formatda-da däl eken. suratdaky diwardan asylan kartinalara seret. çep tarapdan ýokarky setirde duran surata garaň.... :-) özem ol ady geçen kartinaň özi däl-de eskizi ýaly. sebäbi harby adamyň ýassygy gyzyl. original kartinada sary. diýmek bu kartinaň eskiz warianty. şerlok holms bol-a diýjek bolýaňyzmy? :-)
bäh... şo Goçy bilen Hallyşiriniň suraty şübhe döretjek bolup duraý.... ilki surat barada. fotograf suraty özüne görä sazlapdyr, ýagny surata düşjekleri özi oturdypdyr. (edilýän zat. kiçikäk bizem doganlarymyz ermenileriň fotostudiýasyna surata düşmäge äkiderdi, - ors bazar "owadan" - o döwürleriň lýuks studiýalary. şonda pökgüje ermeni-azeri-pars fotograflar bizi özü sazlap oturdardy. elimiz nähili bolmaly, dekarasiýa hökmünde näme bolmaly... garaz, öz işini ederdi). hawa suratda fotograf maşgalany oturdypdyr. erkegiň elinde suwçilim, aýalyň eline keser öýdýän, pyçaga däl... beripdir. öňlerine (ýadyňyza düşýämi saçak-çörek-läle.... :-)) öňlerine horjun oklapdyr. belkide erkegiň telpejigini gyşardandyr, gelnejä-de eliňe şeýt diýendir.... hemmesi bolup biler. belkide gelneje dogumlydyr... o-da mümkin.... indi şübhe diýýänim... şu oturanlar türkmen däl ýaly. suratyň goýlan saýtyndaky edil ýokary ýanyndaky suratdaky aýallara serediň... şo döwrüň tipiçnyý ýüz keşbini görersiňiz, ýagny maňlaýlak, ýaňaklary gözleri ig sypat... erkege seret, gaş az, sakal-murtam beýleki suratdakylardan tapawutlanýar. hemem, aý ikisemle.... ikisem ýewropeidräk ýüz supatlary bar. erkegiň dogadam inçeräk gelýäläý... bilmedim-dä.... gaty ynanasym gelmän dur.... belki-de bular hakykatdanam tekedir.
Hawa. Harbyly surat: "Ýakup Annanurowyňky eken" diýseň boljak. Sebäbi öz ussahanasynda özgäň işini asyp goýasy ýok-la. Onsoňam suratyň tehnikasynda, reňklerinde Ýakup agaň öňündäki duran molbertdäki ýaşulyň portretinde-de ýiti meňzeşlikler göz-görtele. Fotosuratyň postanowyçnyý fotografiýadygy düşnükli. Ýöne etnografyň başga milletiň adamlaryndan "türkmenleri" ýasap, ol suratyň aşagyna galp ýazgy girizmeginde bähbidi näme? Bu ýerde Okkamaň päkisini ulanaýmalymyka diýýän. Eger-de haýsydyr bir jandar ýaby ýaly sypatda bolsa, ýaby ýaly ot iýýän bolsa, ýaby ýaly kişňeýän bolsa, diýmek şo jandar ýabydyr :-). Säňkýu werimaç, mistä Holms! :-)!