22:21 Seýranyň goşgularynda tema bar, sýužet ýok | |
 Seýranyň goşgularynda tema bar, sýužet ýok ...Seýran Otuzowyň goşgularyny-da ýokarky gürrüňiň kontekstinde seljersek, netijeli bolardy. Bular mende güýçli täsir galdyrdy diýsem, ýalançy bolaryn. Täsirimi Seýranyň goşgulary bilen baglanyşykly iki pursatda düşündirmek isleýän. Birinjiden, ol häzir söze erk etmegiň hötdesinden gelenok. Awtor sözlere haýsydyr bir şahyrana manyny ýükländirin hasaplaýar, ol sözlerde bolsa şol many ýok. Ikinjiden, esasy belligim hem şu – Seýranyň goşgularynda tema bar, sýužet ýok. Sýužet – hereket. Hereket üç pursatdan durýar – başy, ortasy, ahyry. Degişli goşgularda şu üçlük ýok, olary näçe dowam etdirseň etdirip oturmaly. Bu fakt awtoryň bir goşgusyny ýöne köp nokat bilen tamanlaýandygyndanam açyk görünýär. Sýužet ýok ýerinde many ýok, çünki many nilden atylyp çykýan ok ýaly sýužetiň daşa çöwrülmesidir. Atmajak bolsa tüpeňde ne many bar?! Sýužetiň dogurýan manysynyň ýok ýerinde, semantiki birlik derejedäki obraz – suratam döränok, olara derek howaýy pikir umumylaşdyrmasy, logiki kesgitlemeler (Ýylgyryş – adama sylag hem hormat – diýen ýaly) öňe çykýar. Maslahat bermek aňsat diýen ýaly, HTTU-nyň talyby bolan Seýrana döredijiligini şahyr hem okyjy hökmündäki gözlegler bilen utgaşdyrmagy, hususanam, häzirkizaman modern türk şahyrlaryny köp okamagy maslahat bermek ýerlikli hasaplaýarys. XX asyryň ahyrlaryndan dürli taryhy özgerişlikler, ilkinji nobatda bolsa, milli Garaşsyzlyk netijesinde ruhuň täze ýaşaýyş şekili manysyndaky täze türkmen dili döräp başlady. Biz häzirki wagtda şol döreýşiň içinde, jümmüşinde ýaşaýarys. Öz döwründe Ahmet Ýasawynyň, Nowaýynyň, Nesiminiň, Magtymgulynyň başaryşy ýaly, öz döredijiligi arkaly täze türkmen dilini kämil suratda esaslandyrjak beýik şahyryň döremeginiň derwaýys zerurlykdygyny we kanunalaýyklyk boljakdygyny gepiň gerdişine görä aýdasym gelýär. Ýaş şahyrlarymyzyň şu ugurdan döredijilik gözleglerine meşgul boljakdygyna ynanýarys. Häzirlikçe bolsa, ýokarky ýaly aňlatma nädürslükleriň S.Otuzow ýaly edebi däpleri oňat bilýän, özboluşly pikirlenýän şahyrda-da duş gelýändigini bellemeli bolýarys. Seýranyň «Töwerege ýagty ýalkym» setirindäki tawtologiýa göze görnüp dur. Onuň «Eretsin ol ýanyp duran narlary» sözlemindäki sözleriň, hususan-da birinji we soňky sözüň söz düzümine birikmeýändigini bilmek üçin üýtgeşik duýgurlyk gerek däl. Nar, ýagny ot eremeýär, ol diňe öçüp biler, üstesine, «nar» hem-de «ot» sözleri hemme ýerde bir-biriniň ornuny-da tutup bilmeýär. Amannepes ŞYHNEPESOW, filologiýa ylymlarynyň kandidaty, edebiýatçy alym. | |
|
| |
| Ähli teswirler: 5 | |
|
| |
