23:10 Meşhurlaryň durmuşyndan 1 | |
 "BAÝ, GIDIŞD-Ä...” Angliýada syýahatda ýören Mark Twen otlynyň ýolbededinden sorapdyr: – Otlymyz Mançestere haçan ýetýär? – Gije sagat üçlerde. – Şonda meni turzup, otludan düşüreweri – diýip, Mark Twen towakga edipdir. – Ýöne ýene bir zat: meniň ukym gaty agyrdyr, turzup ugradaýjak bolsaň işiň bardyr. Emma sen haýyma-waýyma bakmagyl! Urup-ýenjip düşürmelem bolsa gaýtma. – Ony men gaty oňararyn, arkaýyn bolaý – diýip, daýaw, eginlek ýolbelet äpet ýumruklaryny göwnühoşlyk bilen owkalaşdyrypdyr. ... Örän jaýly uklan Mark Twen oýanyp gözüni açsa, Gün bireýýäm asmana galyp, wagonyň içi ýap-ýagtymyş. Diňe iki-ýeke çaganyň agysy, onda-munda bir aýalyň sesi diýäýmeseň, agşamky hyryn-dykyn wagon gum-gukluk diýýär. Garaz, otlynyň soňky menziline golaýlaşýandygy mälimdi. Ýolagçylaryň köpüsi gije Mançesterde düşen bolarly. Aňyrda, öz otagynyň öňünde düýnki pälwansypat ýolbelet ýeňsesini çapgy ýassygy ýaly edip, beýlesini bakyp ärdelläp duranmyş. – A-how, sen meni Mançesterde düşürerin diýip söz bermediňmi? – diýip, Mark Tren oňa jibrinipdir. – Howa, agşam men bir amerikalyny her edip, hesip edip Mançesterde düşürerin diýip boýun-a alypdym. Onuň eminden gelendirin. Hä, näme? Ýa-da meniň bilen gepleşip goýan senmidiň? – Wah, şol mendim-dä. Diýmek, sen başga birini düşüripsiň. – Asyl, şeý diýsene! Bolasy, ol oglan otludan düşmejek bolup meň bilen ýaman uruşdy diýýän-le – diýip, ýolbelet henizem agyryp duran ýumruklaryny sypalapdyr – Neresse, baý, gidişd-ä... INDI AÝNA DERKAR DÄL Bir okyjy Mark Twene öz suratyny iberip, gapdaly bilen ýazan hatynda özüniň ýazyja çalymdaşdygyny aýdypdyr we ondan tassyklaýjy jogap alypdyr. Şondan soň özüniň oňa meňzeşdigini öňe sürüp, hatdyr surat iberýänlar köpelipdir. Olaryň hemmesi hem ýazyjydan oňyn jogap alýar ekenler. Emma şeýle hat bilen surat iberenleriň birine jogap ýazmak ýazyjynyň ýadyndan çykypdyr (Ýogsam onuň suratdaky keşbi Mark Twene gaty çalymdaş ekenem). Esli wagt geçenden soň ol adam täzeden hat iberip, özüniň ýazyja meňzeş ýa-da däldigini sorapdyr. Netijede bolsa şeýle göwnühoş ediji jogaby alypdyr: “Gijigip jogap ýazandygym üçin bagyşlaweriň. Suratdaky keşbiňizden ugur alyp aýtsam, siz maňa şeýle bir meňzeş ekeniňiz welin, hatda aýnadaky öz keşbime hem gaýra otyr diýýäňiz. Onuň üçin men, bilýäňizmi, hätdim? Diwardaky aýnamy çarçuwasyndan aýyrdym-da, ýerine Siziň suratyňyzy salyp goýaýdym. Indi sakal-murtumy şol surata seredip syrýaryn.” ŞONAM TANAMAN... Meşhur nemes alymy we syýahatcysy Aleksander fon Humboldt 1830 – 1848-nji ýyllarda Fransiýada diplomatik işleri ýerine ýetirip ýören wagtynda, parižli bir aňşynas lukmanyň täze ylmy usulyýetler arkaly üstünlikli işleýändigini eşidipdir. Iňňän köp dürli ylmy meseleler bilen içgin gyzyklanýan alym bu täzeçil lukman bilen habarlaşyp, onuň netijeli usullary bilen tanyşmaga höweslidigini bildiripdir. Lukman meşhur syýahatçynyň islegine göwünjeň seslenip, onuň ýanyna söhbete gelmäge razylaşypdyr. Ýany bilen öz bejeren hassalarynyň birini hem alyp barjakdygyny aýdypdyr. Belleşilen wagtda Humboldtyň iş otagyna şol lukman, onuň ýany bilen bolsa iki sany adam gelip giripdir. Lukmanyň getiren adamlarynyň biri – çepiksije ýigit ýygralyk bilen zordan salamlaşypdyr-da, bir çetde burny deşilen ýaly ümsümje oturypdyr we gaýdyp gürrüňe goşulmandyr. Lukmanyň beýleki ýoldaşy welin garsakdan gelen daýaw pyýada bolup, ol: “O-ho, jenap Humboldt, sag-gurgunmysyňyz?” diýip, ala-goh bilen “çarşaklaşyp” görşüpdir we iki ýana zowzanaklap gürrüňe başlapdyr. Edýän gürrüňiniň ugur-utgasy hem ýok diýýär: it ýandakdan böken ýaly ellerini kelemenledip, käte bir zada gaharlanýarmyş, käte bolsa öz berýän gürrüňlerine özi hezil edip gülýärmiş. Berýän gürrüňleri käte ham-hyýala meňzese, käte çuňňur hakykatlary bilen geň galdyrýarmyş. Şeýdip ýarym sagatlap hiç kime gezek bermän, öz-özi gürläp, göwün solpysyndan çykan ol adam birden: “Bolýar, jenaplar, men-ä gitdim, söhbetiňiz üçin sag boluň!” diýip, ümdüzine çykyp gidipdir. – Siziň bu müşderiňiziň bejergisi entek tamamlanmandyr öýdýän – diýip, Humboldt öz pikini lukmana aýdypdyr – Bolsa-da täsin şahsyýet eken. Siziň hassalaryňyzyň arasynda şolar ýalylaram az bolanok-da... – Ol nädip meniň müşderim, meniň hassam bolýar? – diýip, lukman geň galypdyr – Meniň müşderim ynha otyr. Öň düwläp duran näsagyň indi bolupjyk oturyşyna serediň. Meniň döwrebap usulyýetimiň netijesi şu. – Onda ýaňky kim bolýar? – Siz, näme, ony tanaňzokmy, jenap Humboldt? Ol-a sizi daşyňyzdan tanaýar ekeni. Ýaňy şu taýa gelýärkäm ýolda duşdy-da: “Humboldtam şu ýerde bolsa görşüp geçäýeýin” diýip, ýanyma goşulyp gaýtdy. – Be, kimkän-aý ol? – diýip, Humboldt alada galypdyr. – Dogrudanam siz oňa jynlydyr öýdüp otyrmydyňyz? – diýip, ýerli lukman egnini gysypdyr – Ol-a biziň meşhur ýazyjymyz Onore de Balzak! BEJERGI Özüni sähel sussupes duýsa ýanyny düşege berýän Bernard Şou dady-bidat edip, öýüne lukman çagyrýar ekeni. Iliňki ýaly dert-keseli bolmansoň, lukmanlar oňa näme alaç tapjagyny bilmän, enter-pelek bolup, bihuda wagt ýitirýärdiler. Kömegiň degmänsoň, biderek gelip-gideniň üçin ondan oňly hakam alyp bolanokdy. Ençeme günden soň “hassanyň” özi aýaga galyp gidýärdi. Soňabaka onuň bu häsiýetine hemmeler belet bolup başlapdyrlar. Bir gezek ol şeýdip küýi tutanda tanyş lukmanyna jaň edipdir. – Hä, näme boldy? – diýip lukman soraýar. – Gel-dä tizräk! Ýüregim durjak bolýar. Gidip barýaryn! Lukman ylgap gelipdir. Jaýyň dördünji gatyna ylgap çykansoň ol zordan has-haslap otaga giripdir-de, özüni kürsä lampa goýberipdir. Düşeginden böküp turan Bernard Şou gözleri ýumuk, dem-düýtsiz gaýşaryp ýatan lukmanyň ýanynda iki bökende peýda bolupdyr. – Näme bolýar, gadyrdanym? – diýip, ol howsala bilen gygyryp sorapdyr. – Hiç zat... Men ölýän öýdýän... – diýip, lukman zordan pyşyrdapdyr – Ýürek agyrym tutdy. Bernard Şou dessine onuň janyny gutarmaga howlugypdyr: düşegiň üstüne geçirip, ýakasyny ýazdyrypdyr, ylgap gidip bir bulgur sowuk suw getiripdir, gerdejik beripdir, maňlaýyna öl esgi goýupdyr, elini, döşüni owkalaşdyryp, garaz, onuň daşynda hozanak bolup aýlanypdyr. Kem-kemden özüne gelen lukman ýarym sagatdan soňra ör turup, üst-başlaryny düzedip durşuna öý eýesine ýüzlenipdir: – Men-ä indi gaýtjak. Hany, hasaplaşaly bakaly, onsoň ugraýyn men. – Ine, saňa gerek bolsa! — diýip, Şou gygyrypdyr. — O nämäniň hasaplaşygy? Geleniň bäri bir gezek ýagdaýymy hem soraňok. Hasaplaşmaly bolsa gaýtam sen maňa tölemeli! – Tölär ýaly sen näme etdiň? – diýip, lukman agraslyk bilen sorapdyr. – Ýarym sagat bäri töweregiňde ylgap ýörün! – Ine, bejergi-dä şol. Seniň “keseliň” garşysyna meniň öz ýörite bejergi usulym. Men gelemde sen düşekde “öljek bolup” ýatyrdyň dälmi? Häzir bolsa gezip ýörsüň. Şonuň üçinem bejergi üçin buýtar-suýtarsyz tölemeli bolarsyňyz, jenap! Howa, öz ýagdaýyna lukmanlaryň indi gaty belet bolandygyna Şou şol gezek birkemsiz göz ýetiripdir. Şondan soň ol her gezek sussy peselende düşege ýykylyp, lukmanlara muşakgat ýagdyryp ýatman, daşarda gezim edip sawadyny açmaga endik etmeli bolupdyr. “ULY IŞ BITIRDIK” Tomas Edison elektrik çyrasynyň sapagyny ýasamak üçin dürli materiallaryň iki müňüsini synap görüpdir, emma olaryň hiç birisi göwnejaý bolup çykmandyr. Şonda onuň kömekçisi zeýrenjek bolupdyr: – Bar azabymyz biderek gitdi. Şunça synag geçirip, hiç bilip bilen zadymyz bolmady. – Seniň aýdýanyň näme? – diýip, Edison geň galypdyr – Biz kän zat öwrendik, uly iş bitirdik. Biz häzir gowy çyra döretmek üçin şu iki müň elementi ulanmaly däldigini bilýäris, haýsyny ulanmalydygyny bolsa indi bileris. HIÇ KIM DÜŞÜNMESE-DE Bir märekede Çarli Çaplin bilen söhbet edip duran Eýnşteýn onuň berekellasyny ýetirip, şeýle diýipdir: – Men Size guwanýan! Siziň “Altyn ysytma” filmiňize dünýäde hemmeler düşünýärler, şonuň üçinem Siz beýik adam bolarsyňyz! Çaplin hem ondan kem oturmandyr: – Men Size hasam beter guwanýan. Siziň otnositellik teoriýaňyza dünýäde hiç kimem düşünenok, şonda-da Siz eýýäm beýik adam bolduňyz! ŞOWSUZLYGYŇ SEBÄBI Uinston Çerçilliň köp ýaryşlarda öňdeligi eýelän ýyndam çapuw aty Derbide hem ýeňiş gazanar diýlip garaşylýar eken, emma ol baýrakly orunlaryň birini hem gazanyp bilmän dördünji bolup gelipdir (Derbi – Londona golaý Epsom-Dauns baýyrlygyndaky aýlawhanada 1780-nji ýyldan bäri üçýaşar atlaryň arasynda her ýyl geçirilýän 2400 metre çapyşyk. Ýaryşy ilkinji guran graf Derbiniň ady boýunça). Ol ýerdäki hanymlar gýta-gaýta munuň sebäbini soranlarynda, şu jogap bilen Çerçil olaryň artykmaç we ýerliksiz sowallaryna nokat goýupdyr: – Elbetde, elbetde, men ol gunanyň ozmandygynyň sebäbini gowy bilýän. Dogrusy, oňa at däl-de, men günäkär. Aýlawa goýbermezden öň men oňa “Derbiniň baýragyny hem alaýsaň, gaýdyp men seni çapuwa salman, höwre goýaryn. Galan ömrüňi bir owadan baýtalyň ýanynda geçirersiň” diýip, söz beräýmenmi? Bu meniň säwligim eken. At janaweriň gaýtam şondan soň ugry bolmady, baýrak alaýynam diýmedi. Meniň wada beren durmuşym oňa-ha ýaramady öýdýän… | |
|
| |
| Ähli teswirler: 61 | 1 2 » |
0
0
2
2
2
-1
2
-1
1
1
2
2
2
-1
-1
2
1
1
-1
-1
1
1
-1
-1
1
0
0
0
0
0
0
0
0
1
| |
| 1-50 51-61 | |
