TÜRKMEN EDEBIÝATY


12:17
Suwsasaň, suw içmeli

SUWSASAŇ, SUW IÇMELI

Ýaşuly ýazyjy gazetde «Paýhasly sözler» diýen sözbaşy astynda çap edilen pikirlerden söhbet açdy-da, oýunlyga salyp, tankyt törpüsini süýkäp ugrady: «Suwsasaň, suw içmeli diýen ýaly bolýar-a olardan käbiri...». Onuň aýdýan sözlerini menem oýun hökmünde kabul edip, ýylgyryp oňaýdym. Çünki onuň aýdýan zady meniň bilýän gazetimde ýokdy. Umuman, bolaýanda-da, muňa beýle bir ýöntem zat hökmünde-de garamaly dälmikä diýýärin...

Ol belliklerini aýdyp oturan çagynda ýylgyrmagymyň sebäbi gojanyň teýeneli sözleri bilen bagly däldi. Okan bir tymsalymdaky aždarha ýadyma düşüpdi. Ol janawar diňe ertekide bolýar diýselerem, şol okan tymsalym bilen aňyma aralaşyp, şol ýerde mesgen tutup, dessançylaryň aýdyşy ýaly, «gudrat bilen bina bolup» galypdyr. Ol tymsaldan men-ä häli-häzire çenli zelel göremok. Ýogsam ony juda gysgajyk terjime etmeli bolsa, «Suw içjek bolsaň, aždarhany örüzme!» diýip ýa-da «Suwsasaň, suw içmeli» diýip hem aňladyp bolardy. Ony sizem dolulygyna okap göräýiňsene. Ol şu nokada çenli okan sözleriňizden beýle bir köp hem däldir-le...

Bir esger aňrysy-bärisi görünmeýän çöllükden gidip barýarmyşyn. Ol juda uzak ýol sökmeli bolupdyr. Ýol azaby – gör azaby, ol atyndan jyda düşüpdir. Artyk ýük hasaplap, söweş enjamlaryny – sowudyny, tuwulgasyny hem taşlapdyr. Diňe gylyjy galypdyr. Açlykdan hem suwsuzlykdan ýaňa halys egbarlapdyr. Birden alysda bir köle onuň gözi kaklyşypdyr.

Emma kölüň ýakasynda üç kelleli aždarha bar eken. Esger dergazap bolup, gylyjyna ýapyşypdyr-da, bolanja güýjüni toplap, ol mahluk bilen söweşe giripdir. Bir gije-gündiz gidişipdirler, ikilenji günem söweş netije bermändir. Ahyry aždarhanyň iki kellesi togarlanypdyr. Üçülenji gün halys güýçden gaçan aždarha ýan beripdir. Aýak üstünde zordan duran, gylyjyny götermäge-de mejaly bolmadyk esger hem onuň gapdalynda süýnüpdir.

Şonda soňky deminde aždarha esgerden sorapdyr:
– Esger, ýogsa-da seniň maksadyň nämed-aý?
– Suw içjekdim...
– Ýeri, içiberseň bolmaýamydy?!..
Hekaýatyň hikmeti: Durmuşyňy özüň kynlaşdyrma.

Dükana-beýlekä gitjek bolanlarynda men-ä çagalara Daňatar agalaryň Aždar atly itindenem sowlup geçmeklerini sargaýan. Göni ýol barka, aýlawly ýol bilen gidip, kösenmezliklerinem tabşyrýan...

Ilki-ilkiler suw içesi gelýän oba adamlary çeşmeden, kölden, guýudan elleri bedreli, küýzeli suw daşap içipdirler. Bu meselede hem işiň aňsat ýoluny agtarýan kimdir biri beýdip kösenip ýörmän, kölden turba çekmegiň kül-külüne düşüpdir. Suw içesi gelýän adamyň yhlasy bilen oba adamlary elleri agyr bedrelidir küýzeli suw daşamakdan dynypdyrlar. Bu barada tutuş bir kitaby okapdym. Ony işi ýeňilleşdirip, oýnam jümlede size ýetirdim. Bolmalysam şeýle bolsun gerek. Şahyr aýtmyşlaýyn: «Men pikirimi bir söz bilen aýdýarkam, ol ýerde üç sözüň geregi näme?».

Ýüz ýyl töweregi ozal ýazylan bir kitapdan okapdym. Onda şeýleräk bir pikir ündelýärdi: «Häzir adamlaryň uly-uly eserleri okamaga wagtam ýok, kanagatam ýetenok. Okyjylar üçin 200 sahypadan artyk eser aşa uly bolýar».

Bu sözlerdäki aýdylýan sahypa sanyny indi 100 esse azaldyp aýtsak hem, telek bolmasa gerek. Meniň pikirimçe, häzir internetden gysgaça maglumatlary okamaga öwrenişen adamlaryň aglabasy üçin 2 sahypa ýazgy hem aşa köp bolup görünýän ýaly. Sözümiziň başynda ýatlan ýazyjymyz hem gazetdäki uly göwrümli makalalardan däl-de, bir-iki jümleden ybarat pähimlerden söz açypdy. Şunuň özi hem uly göwrümli ýazgylary hat-da ýazyjynyň hem okamaga o diýen bir döwtalap däldigi barada oýlandyrýar...

Şu ýerde nämedir bir zat güpbe ýadyma düşen ýaly bolup, sakga durdum-da, gündeligime ýazan sahypa sanymy agdaryp çykdym.Baý-buw, elýazmam dört sahypadan agypdyr. Kompýutere geçirseňem, iki sahypa golaýlaberer. Onsoň özüme garşy gidýän ýaly bolmaýyn diýip, morta gutarýan hem bolsa, bu ýazgyma şu ýerde nokat goýaýyn diýdim. Galan gürrüňem soň bir ýola edibereris-dä.

P.S. Ýene bir sözlem artykmaçlyk etmese gerek (bu abzas makalany ahyryndan okap başlaýanlara degişli, takat edip, şu ýere çenli okanlar bolsa aşakdaky sözleri indiki okajaklara maslahat berip bilerler), birdenkä bu ýazgyny gabaralyrak görseňiz, mundaky aždarha bilen esger baradaky tymsaly okap oňaýsaňyz hem bolar. Onuň nirräkdedigi saýgardyp durandyr. Ony hem has uzak hasap etseňiz, diňe munuň sözbaşysyny okap çäklenseňiz-de bolar: «Suwsasaň, suw içmeli».

© Orazmyrat MYRADOW
“Örküç, belki, ganatdyr” kitabyndan.
Bölümler: Söhbetdeşlik | Görülen: 89 | Mowzugy paýlaşan: Мango | Teg: Orazmyrat Myradow | Рейтинг: 4.0/3
Похожие материалы

Awtoryň başga makalalary

Ähli teswirler: 16
avatar
0
1 Мango • 12:20, 03.04.2023
içimi okan ýaly boldaý.
bujagaz ýazgynam uzyn göresim gelip durdy-da...
(ýa, täzeden teksti düzedenim üçindir).
soňunda "uzyn görenler diňe rowaýaty okaýsynlar, onam uzyn görenler diňe sözbaşyny okasaňyzam bolar" diýip utandyrdy Orazmyrat kaka.
gowy zat.
gowy rowaýat.
gowy many.
minnetdar.
avatar
0
2 Мango • 12:26, 03.04.2023
nähili kategoriýa goýjagymy bilmän "edebi makalalar"-a goşdum.
dogrusyna düzedäýin, ýa-da goşmaça bölümler açmaly...
avatar
0
3 ibrahimbadakhshan • 16:53, 03.04.2023
Şular ýaly çaklaňja makalalary beter halaýan, sadadan çuň manyly. Maňgo daýy sag bol ýetireniňe!
avatar
0
4 Pero • 16:56, 03.04.2023
Meniñ Orazmyrat Myradowa Mongodyr öýden wagtlam boldy. Sebäbi iki şahs hem minimalizme ýykkyn edýär. Mundan başga-da kyssajyklarda pikirlendiriji,täsin idealary orta atýarlar
avatar
0
5 Pero • 16:59, 03.04.2023
Konfusiniñ hem aýdyşy ýaly durmuşy özümiz kynlaşdyrýas. Köplenç men-menligimiz,öýkelekligimiz bilen asan işlerem müşgül edäýýäs
avatar
0
6 Pero • 17:04, 03.04.2023
"Binamysam bolup galdyk" diýlen jümläni aýal maşgalalar köp aýdýandyr. Sebäbi olar şeýdip durmuşyny añsatlaşdyraýmasa iş-işden geçse bolmasy işiñ(aýralygyñ)üstünden barylaýmagy mümkin. Ýogsa adamsy ýedi arkasyna çenli ýetip sögüp-kemsidip durandyram weli sazlaşgy saklajak bolup,seslerini çykarman durandyr olar...
avatar
0
7 Pero • 17:07, 03.04.2023
Seýregem bolsa durmuşda tersine bolyan wagtlarynam gördük...
avatar
0
8 Pero • 17:18, 03.04.2023
Añsatlaşdyrmak üçin iki tarabyn birden biriniñ parhly bolmagy,gödek aýdañda peselmegi gerek. Ýene bir çykalga bar elbetde başartsa-iki tarabam düşünjeli bolmaly
avatar
0
9 Bagabat • 17:31, 03.04.2023
Hälden bäri, 1994-njimi ýa-da 1995-njimi ýylda ýazylan şu ertekijigimi goýmajak bolup, özüme zor salyp saýty 5 açyp, 5 ýapdym. Orazmyradyň aždarhaly anekdot-tymsalyny şu ýerde şu gün birinji gezek okap gördüm. Öňem okamandygym çypbakaý-çynym. Ýöne...
Garaz, "haýran galdym" diýsem-ä ýalançy. Sebäbi kän zatlara, gaty kän zatlara "haýranym hekgermegini" ona golaý ýyl mundan ozal bes etdi. Ýöne geňirgendim. Sebäbinem Orazmyradyň aýdyşy ýaly, aşakdakyny okamaga sabryňyz ýetse, düşünersiňiz-le:
avatar
0
10 Bagabat • 17:31, 03.04.2023
Ýürekden çykan sözüň gudraty / erteki

Bir bar eken, bir ýok eken. Ýagşy zatlar-a köp eken, ýaman zatlaram elbetde, gözläp ýörseň, az-owlak tapylýar eken. Ýöne ýamanlykdan ýagşylyk artygrak eken. Atalarymyzyň atalarynyň ýaşan döwründenem has öň, bir kerwen, mawy asmanyň asty bilen, ak çägäniň üsti bilen, maşrykdan-magryba sary dähedem-dessemläp, alys ýoly enelerimiziň ýumagy kimin çözläp, gidip barýar eken welin, olaryň depesinden duýdansyz inen harasat, kerweni bulap-bujap, ýolundan azaşdyryp taşlapdyr.
Olar birnäçe günläp ýol-yz tapyp bilmän entäp ýörüşlerine meşik-mytaralary taňkyrap, teşnelik belasy üstlerine abanypdyr. Şondan soňam suwsuzlykdan horlanyp, uç-gyraksyz çölde birnäçe günläp selpänlerinden soň, olar bir guýunyň üstünden barypdyrlar. Ýöne, ine saňa ýene-de bir betbagtlyk, “bagty ýatany düýäniň üstünde it ýarar” diýlişi ýaly, bärden barsalar, guýunyň agzyny garawullap bir äpet hyrsyz döw, gorkunç gözlerini gazan ýaly tegeläp ýatyrmyş diýýär.
“Indi nätmeli bolarka?” diýşip kerwençiler sandyraklaşyp ep-esli wagt guýa ýakynlaşmaga het edip bilmän durupdyrlar. Teşnelik olaryň halys aňkasyny aşyryp barýarmyş, guýunyň ýanyna barany bolsa döw lak-luk atmaga taýýar bolup, hatyrjem duranmyş.
Ahyrsoňy kerwenden bir edermen, pälwan ýigit öňe saýlanypdyr-da:
-Bir başa bir ölüm, ýa şu döwi dynçlap, suwa ýol açaryn ýa-da şu gara başymdan dynaryn!-diýip iki ujuny hem deňläp, gylyç syryp döwüň üstüne gaýdypdyr. Ol baryp gyljyny aýlan dessine döw ýerinden turjak hem bolman, bir yňranjyrapdyr-da, ony demine sorup, ýuwdup goýberipdir.
Söweş hünärinde, güýç-kuwwatda öňüne adam geçirmeýän pälwanyň duçar bolan gününi gören kerwençiler hasam elheder alypdyrlar. Gorkularyna olar ýene-de ep-esli wagt gamyş kimin galdyrap, syýak kimin sandyrap durupdyrlar.
Birhaýukdan soň olaryň arasyndan bir adybelli alym-akyldar saýlanypdyr-da, döwüň ýanyna golaýlap, ilki bilen-ä özüniň kimdigini tanadypdyr, soňam örän pähimli äheňde döwe: “eýtme-beýtme, eýtseň telek bolar, beýtseňem palak” diýip öwüt-ündew berip ugrapdyr.
Döw gözlerini ýumjukladyp ýatyşyna ony üns berip diňläpdir-diňläpdir-de, soňam bir pallap, at-awazasy dünýä dolan danany-da lak-luk atyp goýberipdir.
Şondan soň ýene-de ýaňky waka gaýtalanypdyr. Adamlar bir ýere toplanyşyp ýene-de birsellem duranlaryndan soň, öňe bir tütjar baý çykypdyr-da:
-A-how, adamlar! Şu puluň-altynyň gudraty ýaly gudrat ýok. Şuňa tylla hödürläp göreliň-le!-diýip döwe tarap ýönelipdir. Emma ol hem öňküleriň gününe düşüpdir.
Mundan soň-a kerwençiler has-da aljyrapdyrlar. Olar: “Bu döw ýeke-ýekeden biziň barymyzy iýip gutarar. Tizräk bu ýerden garamyzy saýlalyň” diýşipdirler.
Şol pille-de olaryň arasyndan hälden bäri gepe-gürrüňe goşulman, dymyp duran bir garyp bende çykypdyr-da:
-Adamlar, şu döwüň ýanyna menem bir baryp göreýin-le!-diýipdir.
Öňem kelebiň ujuny ýitirip duran adamlar garybyň sözlerine gaharlanypdyrlar:
-Seniňki näme diýsene?! Sende söweşeýin diýseň güýç ýok, döw sylar diýseň paýhas-parasadyň, at-abraýyň ýok, bu nägehany satyn alara baýlygyň hem ýok, onsoň sen nädip döwi guýunyň başyndan gider ýaly etjek?
Emma garyp olary diňlemän döwüň ýanyna barypdyr-da, edep bilen salam beripdir:
-Essalawmaleýkim, döw aga!
Garybyň özüni alyp barşyny beýlekilerden üýtgeşik gören döw gözlerini açypdyr-da, garysyna galypdyr:
-Waleýkim essalam, adam ogly! Şunça salam bermedik bolsaň seni iki üzüp bir ýalmardym. Aýt, näme üçin meni bimaza edýärsiň?!
Garyp üýşenmän, aljyraman, uludan bir demini alypdyr-da, döwe ýüregini döküp ugrapdyr. Ol döwe özüniň garyp enäniň ýeke çagasydygyny, gazanç üçin öýünden çykyp gaýdanyna üç ýyl bolandygyny, ejesini görmäge neneňsi gyssanýandygyny gürrüň beripdir. Başlaryndan inen harasat hakynda-da, çölde azaşyp, selpeýişleri barada-da, şu guýudan teşneliklerini gandyrmasalar indiki guýa çenli ýetip bilmejekdikleri hakynda-da janyndan syzdyryp aýdypdyr.
Garyby üns bilen diňlän döw bolsa ýuwaşlyk bilen ýerinden dikelipdir-de:
-Hälden şeýdip, adam ýaly düşündiräýmeli ahbetin! Gylyç uran bolduňyz, akyl satan bolduňyz, teňňe hödürlän bolduňyz, näme isleýäniňizi aýtman, gaýta meniň ukumy bozup, gaharymy getirdiňiz! Üstesine-de meni çölde azaşanlardan gara suwy gysganýan zalym husyt ýaly edip goýaýdyňyz! Içiň, alyň, näçe gerek bolsa!-diýip bir al-asmana böküpdir-de, kerwençileriň gözünden gaýyp bolupdyr.
avatar
0
11 Tuman • 18:18, 03.04.2023
Seň ertekiňi okapdyr öýdýän Orazmyrat.M
avatar
0
12 Tuman • 18:19, 03.04.2023
Baýram aga eken
avatar
0
13 Nurdan • 00:26, 04.04.2023
Iki awtor bir temada edil bir wagtda hem bolsa birek-birekden bihabar aýry-aýry žanrda, ýa ikisem şol bir äheñde ýazyp bilerlermika diýýan. Ol rowaýatlar halk döredijiligi, halka ýaýran zatlaram aýry-aýrylykda her awtorda ýazmak pikirini döredip biler.. Bu ikisinde-de rowaýat bir bolsa-da ýazylşy tapawutly..

Siziñ hekaýañyzam täsirli, bahana bilen hekaýañyzam okadyk, Serdar Aga! Sagboluñ, ýetirip duruñ! Ylhamyñyz joşup dursun.
avatar
0
14 Pero • 10:01, 04.04.2023
Bagabat aga,siziñ paylaşan ertekiñiz bir degişmäni yatlatdy: Bir bende gije-gündiz dileg edýän eken:
- Alla jan,jan Allam latareyde utaýynda...
Emma näçe dilese-de netije ýok diýýä.
Aylar yyllar geçse-de şol netijesiz dilegleri bn ýaşap ýor eken. Ahyry gunlerde bir gün düýş görýä. Düýşünde bir ýagtylykdan owaz gelya:
-Latareyda utjak bolsañ ilki ony satyn al ahyry
avatar
0
15 Мango • 10:35, 04.04.2023
bujagaz anekdodyň moraly: "herekete - bereket".
aždarhaly we döwli rowaýatlaryň moraly: "durmuşyňy özüň kynlaşdyrma".

latoreýli anekdoty halaýan. biz hereket etmän arzuw etmek bilen wagtymyzy geçiräýýäs-dä...
avatar
0
16 Pero • 07:49, 05.04.2023
Dogry herekete-bereket. Emma Bagabadyñ paýlaşan ertekisinde-de,ýokarky degişmede-de ýene bir moral bar: ederiñi bilmän-ugur ýoluny bilmän-logikañy işletmän añsat işi kynlaşdyrmak.
avatar

Старая форма входа
Durmuş adaty bolardan has süýji, Men howa şarynda uçup barýaryn
© AÝGÜL BAÝADOWA
EDEBIÝAT KAFESINDE
Özüm özümi synlap, haýran galdym. Ýyl, ömür diýlеn zat adamy nä hala salýar ekеn?!
© HYDYR AMANGELDI
EDEBIÝAT KAFESINDE
Men adamlary diňlemegi gowy görýän
© UMYT KÜLE
EDEBIÝAT KAFESINDE
Baglar, Ynanmañ, Gara gyşyñ Gününe!!
© MEŇLI AŞYROWA
EDEBIÝAT KAFESINDE
Azajyk ýazylan zatlary okamagy halaýan. Sebäbi gysga zada başlaýaň we tamamlaýaň
© MANGO
EDEBIÝAT KAFESINDE
Bäh, aýna-da garraýan eken..
©LAÇYN PÜRJÄÝEWA
EDEBIÝAT KAFESINDE